Merhabalar,
İstanbul Sabancı Üniversitesi'nde düzenlenen Özgürlük Sohbetleri Programında ve onbirincisi Ankara Üniversitesi'nde düzenlenen Bilmök kapsamında Richard Stallman'ı dinledim.
Özgür yazılım dediğimizde kullanıcılarının ve toplumun özgürlüğüne saygı duyan bir oluşumdan bahsediyor olmalıyız. Stallman yazılımı iki katagoriye sokuyor ilki programın kullanıcıyı kontrol ettiği yazılımlar, diğeri ise kullanıcıların programı kontrol ettiği yazılımlar yani özgür yazılımlar.
Her şeyden önce bu bir felsefedir ve belli başlı dört özgürlüğü barındırır diyor:
| Özgürlük0 | : | Her türlü amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü.[2] | |||
| Özgürlük1 | : | Yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve kendi gereksinimleri doğrultusunda değiştirme özgürlüğü. Yazılım kaynak koduna erişim bunun için bir ön şarttır.[2] | |||
| Özgürlük2 | : | Kopyalarını dağıtma ve toplumla paylaşma özgürlüğü.[2] Bir özgür yazılım herkesçe istenilen sayıda makineye kurulabilir, kopyası çıkarılabilir ve istenilen kimselere dağıtılabilir, hatta satılabilir. |
|||
| Özgürlük3 | : | Yazılımı tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde geliştirme ve geliştirilmiş haliyle yayınlama özgürlüğü. Yazılım kaynak koduna erişim bunun için de bir ön şarttır.[2 |
Bildiğimiz gibi Stallman Özgür Yazılım Hareketini başlattı ve GNU (''GNU is not unix''.GNU kelime anlamı olarak Güney Afrika antilobudur. Telafuz ederken de sözlüğe takılmayıp G ile okuyun diyor)projesini ilan etti.
"Başlangıçta bütüncül bir işletim sistemi yazmak istedim yanıma birilerini aldım ama Kernel eksikti. Biliyorsunuz Kernel bütün programların birbiri ile ilişki kurmasını sağlar. İşte bu Kernel'i Linus 1992'de Özgür Lisansla yayınladı. Hatalı bir kullanım olarak sisteme ''Linux'' deniliyor. Sisteme GNU/LİNUX deyin. Çünkü felsefeyi başlatan ve en büyük katkıyı veren biziz. İnsanların ne söylediği önemli. Sistemi başlatan Linus sanıyorlar.Onun felsefesini benimsiyorlar. Bizim yaptığımız iş için onun ismi kullanılıyor. Kısacası felsefeler karışıyor.Aslında GNU kullanıyorlar ama bilmiyorlar, çok ironik. Bazen de özgür yazılım yerine 'açık kaynak' terimi kullanılıyor. Yapılan aynı işe etik bir değer katmadan bir isim buldular ve buna 'açık kaynak' dediler.Bunu etik olduğu için değil kodun kaliteli olabileceğini düşündükleri için tercih ettiler." diyor.
Özgür olmayan yazılımlar, kötü amaçlı yazılımdır, onlar çoğunlukla casusluk yapar, sizi kısıtlar, paylaşmanızı engeller, işte Stallman bunun şeytani bir iş olduğunu dile getirdi. Apple'ın bilgisayarları kullanıcıların hapishanesi olarak tasarladığını ve süsleyerek cazip hale getirdiğini söylüyor.
Karıştırılan bir diğer kavram olan özgür ve ücretsiz kelimelerinden bahsediyor ve Flash Player'ı örnek gösteriyor. Bu yazılım ücretsizdir ancak özgür değildir, arka kapısı vardır ve bu kullacılar için dijital kelepçedir. Özgür yazılım olması için sahip olunan en önemli özellik ücretsiz olması değildir diyor.
Amazonun Kindle'ını eleştiriyor. Bu kitap paylaşımını engelleyip, kullanıcıları antisosyal yapmasının yanında amazonun tüm kullanıcıların okuduğu kitapların bilgisini tutması insan haklarına aykırıdır. Kindle ingilizcede ateş yakmak, ateş çıkarmak anlamlarına geliyor, tüm kopyaları silinen George Orwell'in 1984 kitabını örnek vererek belki de size ait olmayan kitapların yakılmasına işaret ediyor diyor.
Müzik yayın hizmetlerinin genel olarak kötü amaçlı yazılımlar kullandığını, çoğunlukla müziğin bir kopyasını saklayamayıp paylaşmamızın engellendiğini söyleyip işte bunun da dijital kelepçe olduğunu belirtiyor.
Telefonlara gelince, kendisi kullanmıyormuş ve sebep olarak şunları söylüyor; telefonlarda uzaktan değiştirilebilir yazılımlar kullanılabilir, evrensel arka kapısı vardır, radyo ağı üzerinden değişiklik yapılabilir ve bu şekilde dinleniyor olabilirsiniz ve hatta telefon kapalı iken de dinlenmeye devam edebilirsiniz bunun tek çaresi telefonda ki tüm bataryaları çıkarmaktır diyor ve ekliyor ''Bazı telefonlarda batarya çıkarılmıyor acaba neden?''
Hemen hemen herkes özgür olmayan yazılım mağduru ve aslında kötücül yazılımların kötü amaçlı olmadığını kanıtlayamıyoruz çünkü kod kapalı.Yani aslında gözü kapalı güveniyoruz.
Stallman ''Toplumun karar vermesi gerekiyor. Bir tarafta geliştirici tekelinde ki yazılımlar var diğer yanda özgürlüğümüz.Tek parça bile özgür değilse bütüncül olarak özgürlüğümüzü elimizden alır.'' diyor.
Stallman ''Bu yolda bize yardım etmenin tek yolu yazılım yapmak değil, fikirleri yaymak da bize büyük katkı verir'' diyor ve belirtiyor "Geleceğimiz neye değer verdiğimizde yatmaktadır.''
